EU vác đá ghè Nga rơi trúng cả chân mình...

 Các lãnh đạo của bốn bên đã không thể có được thỏa thuận cuối cùng. Vấn đề then chốt ở đây là Nga không nhận thấy sự chân thành của châu Âu

Ukraine tổng động viên cho cuộc chiến cuối cùng

Những ngày cuối năm 2014, đầu năm 2015, đã có những lúc tiếng súng ở Ukraine tạm lặng, thậm chí có ngày, các tổ chức quan sát nhân quyền của Liên hợp quốc báo về tin vui rằng họ đã không bắn nhau lần nào!

Nhưng vài ngày qua, miền Đông quốc gia này đang đối diện với một làn sóng bạo lực mới, khi mà giao tranh liên tiếp nổ ra, và Ukraine cũng đang ráo riết chuẩn bị cho một chiến dịch quân sự quy mô lớn. Các chuyến hàng viện trợ quân sự của Canada đã lên tới hàng chục container, một số nước châu Âu láng giềng tiếp tục bơm khí tài và trang thiết bị cho Kiev.

Ukraine hồ hởi nhận thêm lô vũ khí mà họ vừa mua, bằng chính những đồng tiền viện trợ từ phía châu Âu với mục đích tái thiết đất nước và cứu nền kinh tế sắp phá sản, bao gồm pháo hạng nặng, tăng thiết giáp, máy bay tiêm kích...

Còn tại Donetsk, hàng loạt các vụ pháo kích hạng nặng xuất phát từ cả hai phía mà không thể xác định được ai đã bắn tiếng súng đầu tiên.

Quân đội Ukraine

Ukraine đang ráo riết chuẩn bị cho cuộc chiến với người ly khai thân Nga. Song song với việc chuẩn bị vũ khí, họ chuẩn bị thêm cả quân nhân, lệnh tổng động viên đã được phát đi, và thậm chí, cả phụ nữ cũng sẽ phải tham gia quân đội nếu Kiev thấy cần. Độ tuổi của họ sẽ từ 25 - 60 tuổi.

Thậm chí, người ta đã thấy những hình ảnh người phụ nữ 68 tuổi ở thị trấn Zhdachyv, tỉnh Lviv học bắn súng để sẵn sàng... chống lại những kẻ khủng bố miền Đông. Thậm chí, Ukraine còn thành lập tiểu đoàn Babushka (tên chỉ những người lớn tuổi) để tham gia các công tác hậu cần cho người lính ở tiền tuyến.

Nhiều ngày qua, những người quan tâm đến cuộc khủng hoảng Ukraine đã nghĩ rằng sẽ sớm kết thúc vấn đề này khi cả Nga và EU đều chán nản, mệt mỏi còn Mỹ thì gần như đứng ngoài cuộc. Nhưng thực tế thì Ukraine đã được tiếp thêm chút máu từ EU và sẵn sàng hy sinh cho cuộc chiến cuối cùng.

Trò chơi lập lờ hai mặt

Châu Âu đã móc tiền chi cho Ukraine gói viện trợ mới 1,8 tỷ euro, Đức viện trợ riêng cho Kiev 500 triệu euro. Tất cả với mục đích tái thiết miền Đông (theo như tuyên bố trên các kênh ngoại giao). Nhưng thực chất vấn đề, Ukraine có quyền sử dụng tiền trong tay họ vào mục đích nào họ muốn, EU cũng không đưa ra bất kỳ bản cam kết, ràng buộc cụ thể nào về cách sử dụng đồng tiền của Kiev.

Đồng thời, vũ khí, trang thiết bị quân sự vẫn được chính các nước châu Âu chuyển sang Ukraine, điều này cho thấy, sự tích cực của EU chỉ nằm trên lời nói của các nhà lãnh đạo, còn bản chất vấn đề thì không có gì thay đổi: EU vẫn nói với Nga một đằng, nhưng làm với Ukraine một nẻo.

Bản chất này lý giải vì sao cuộc họp Thượng đỉnh bốn bên ngày 15/1 tới tại thủ đô Astana của Kazakhstan không thể thực hiện. Và người không đến dự họp chính là Tổng thống Nga Vladimir Putin. Vấn đề nằm ở chỗ, các bên mà cụ thể là EU và Ukraine vẫn chưa thể đưa ra được cách giải quyết vấn đề, vẫn chỉ là những ý định chung chung, mơ hồ. 

Kiev sử dụng cả người già trong các hoạt động quân sự

Sau cuộc họp bốn Ngoại trưởng hôm 12/1/2015, yêu cầu của Nga đưa ra bao gồm: Đối thoại công bằng và coi Donbass là một bên trong các cuộc đàm  phán, thực hiện ngừng bắn nghiêm túc, và cứu trợ nhân đạo. Có thể thấy từ đầu cuộc khủng hoảng cho đến nay, lập trường của Nga là không hề thay đổi. Và nếu các đối phương không giải quyết được điều này thì các cuộc tiếp xúc chỉ phí thời gian.

Sự kiên định của Nga làm chính sách nước đôi của EU cảm thấy khó chịu. Sau một vài lời cảnh báo rằng châu Âu không nên trừng phạt Nga từ phía Pháp, Đức. Lãnh đạo các nước này bắt đầu thực hiện các cuộc đi đêm với Nga, mong rằng họ được nới lỏng các lệnh cấm vận nhập khẩu nông sản và cải thiện các vấn đề hợp tác đầu tư khác.

Tuy nhiên, EU không hề thay đổi chút nào về vấn đề trừng phạt Nga. Bản thân Tổng thống Pháp Hollande đã nói Nga tích cực, Nga thiện chí, đã nói những thứ mĩ miều về quan hệ hai bên. Nếu đã như vậy, hành động tiếp theo của EU sẽ phải là... gỡ bỏ các lệnh trừng phạt theo đúng thỏa thuận mà họ đã tuyên bố trước đó.

Moscow đã chỉ rõ sự hai mặt của châu Âu một lần nữa qua thương vụ Mistral. Hồi tháng 12/2014, Tổng thống Pháp Hollande đăng đàn họp báo, phát biểu hùng hồn về vai trò của nước lớn trong tay Pháp và sự không tích cực của Nga với Ukraine khiến Paris không thể bàn giao hai con tàu Mistral.

Và khi chính nhà lãnh đạo này thừa nhận những động thái tích cực, đáng ghi nhận, về việc Putin không muốn nuốt miền Đông Ukraine, thì Moscow vặn lại: " Nếu thế thì vì sao không giao tàu Mistral cho chúng tôi?" - như lời thắc mắc của Ngoại trưởng Sergei Lavrov hỏi hôm 12/1/2015. Và ông Lavrov đã nhấn mạnh rằng Pháp nên chuẩn bị tiền để nộp phạt vi phạm hợp đồng cho Nga.

Vũ khí của quân ly khai Donbass

Thực chất của vấn đề, châu Âu đang câu giờ để tìm kiếm những sự nới lỏng cấm vận từ Nga, nhưng mặt khác vẫn muốn Ukraine điên cuồng chống phá Nga với những đồng tiền được cho nhỏ giọt. Và đặc biệt, vẫn được lòng Mỹ trong vấn đề này. Dù thế nào thì EU vẫn chưa thể một ngày sống thiếu sự quan tâm chỉ đạo của Mỹ.

Chính sách nước đôi, thiếu quyết đoán và chỉ muốn hưởng lợi cho mình khiến EU đang trở thành tập hợp của những ông lớn tham lam, khó hiểu, và đầy mâu thuẫn.

Thế giới hỗn loạn, ai đắc lợi?

EU dù nói cứng với Nga, nhưng thực tế thì tình cảnh của họ còn khốn đốn hơn Nga hiện nay. Khủng bố đã kéo đến tận cửa nhà, các cuộc tấn công gây chấn động châu Âu vừa qua đã cho thấy EU sẽ phải chi rất nhiều tiền để lo cho an ninh bản thân họ. Trong khi đó, EU vẫn phải lo khoản chiến phí mà họ đang tham chiến ở Trung Đông trong liên minh của Mỹ.

Đồng thời, mắt xích yếu nhất của EU - Hy Lạp một lần nữa đứng trước nguy cơ vỡ nợ, bị đuổi ra khỏi Eurozone - khu vực đồng tiền chung châu Âu. Tuy nhiên, Eurozone đang chứng tỏ sự bất ổn, bởi không có gì đảm bảo ngoài Hy Lạp, các thành viên yếu ớt tương tự như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha... sẽ không rơi vào cảnh phá sản. Điều này lý giải cho việc vì sao các dòng vốn đầu tư chạy khỏi châu Âu, và lãi suất thì tăng đột biến.

Người dân Ukraine đang là nạn nhân trực tiếp của cuộc đối đàu Nga - phương Tây

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ngày 13/1/2015 đã cảnh báo: "Ukraine giải quyết vấn đề miền Đông bằng quân sự sẽ chỉ mang đến những thảm họa". Trước mắt là thảm họa nhân đạo, bởi tất cả các bên thừa hiểu rằng Kiev không đủ sức đánh gục ly khai, sự dây dưa chiến tranh đó chỉ khiến dân thường thiệt mạng.

Và thứ hai, vấn đề Ukraine không được giải quyết dứt điểm, cuộc chiến kinh tế kéo dài chỉ khiến cho cả Nga và EU cùng kiệt quệ. Trong bối cảnh càng bất ổn, EU càng khó tiếp xúc với các nguồn vốn để tái thiết kinh tế khu vực.

Trong khi đồng ruble suy sụp, đồng euro biến động, thì đồng USD đang trở lại thời kỳ hoàng kim. Đánh gia chung ngày 12/1/2015 của các nhà kinh tế thuộc ba tập đoàn tài chính-ngân hàng gồm JPMorgan Chase & Co. của Mỹ, Deutsche Bank AG của Đức và BNP Paribas SA của Pháp xác định kinh tế Mỹ ở thời điểm cuối năm 2014 và đầu năm 2015 đã trở lại vị trí “đầu tàu” của nền kinh tế toàn cầu, sau 15 năm chứng kiến sự trỗi dậy của Trung Quốc và các nền kinh tế lớn mới nổi.

Cần nhớ rằng, lịch sử đã chứng minh, nền kinh tế của Mỹ sống dựa vào bất ổn, vào chiến tranh. Và xem lại mọi điểm nóng trên toàn cầu hiện nay, ở đâu cũng có dấu hiệu về "bàn tay Mỹ". Và sẽ thật đáng lo ngại nếu Mỹ và Trung Quốc bắt tay nhau giải quyết các vấn đề lớn của thế giới.

• Đỗ Minh Tú