Thượng viện Mỹ ra NQ về biển Đông yêu cầu TQ trả lại nguyên trạng như trước 1-5-2014

(PLO) - Thượng viện Mỹ hôm 10-7 đã nhất trí thông qua Nghị quyết có mã số S.RES.412 về Biển Đông, trong đó nội dung chính là yêu cầu Trung Quốc trả lại nguyên trạng tại khu vực như trước ngày 1-5-2014. Nghị quyết này đã nhận được 100% phiếu thuận trong cuộc họp Thượng viện.

Với tư cách là một cường quốc, có vai trò ở châu Á-Thái Bình Dương, có lợi ích quốc gia gắn với việc giải quyết các tranh chấp tại khu vực này bằng biện pháp ngoại giao và hòa bình, Mỹ muốn xác định lại sự ủng hộ mạnh mẽ của mình với tự do hàng hải và việc sử dụng vùng biển và vùng trời quốc tế một cách hợp pháp ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Đồng thời, Mỹ nêu rõ quan điểm đề nghị các nước liên quan tìm kiếm giải pháp ngoại giao hòa bình cho các tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải. Nghị quyết S.RES.412 được một số thượng nghị sỹ có “vai vế” bảo trợ như Chủ tịch thường trực Thượng viện Patrick Leahy; Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Thượng viện Benjamin Cardin và các Thượng nghị sỹ John McCain, Robert Menendez, James Risch, Dianne Feinstein, John Cronyn… Nghị quyết S.RES.412 liệt kê một loạt hành động của Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS). Hành động vi phạm rõ nhất là việc Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC) hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 tại lô 143, cách bờ biển Việt Nam 120 hải lý. Tàu Việt Nam bị tàu Trung Quốc đâm húc trên biển Đông ở khu vực gần giàn khoan Hải Dương 981 Nghị quyết khẳng định các yêu sách lãnh thổ và hành động của Trung Quốc là không thể biện minh theo luật pháp quốc tế và là một hành động đơn phương, nhằm thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực, vi phạm Tuyên bố về cách ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc là một trong các quốc gia đã ký kết năm 2002. Đặc biệt, Nghị quyết chỉ trích việc Trung Quốc đơn phương áp đặt Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở vùng biển này từ 23-11-2013 và coi đây là hành động vi phạm công ước về hàng không dân dụng, gây căng thẳng quan hệ với các nước trong khu vực. Các nội dung căn bản của Nghị quyết S.RES.412 được Thượng viện Mỹ nhất trí thông qua 100% là: Lên án tất cả các hành động cưỡng chế, sử dụng vũ lực để ngăn cản quyền tự do hoạt động trong không phận quốc tế với mục đích thay đổi hiện trạng, hoặc làm mất ổn định ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Thúc giục Trung Quốc kiềm chế, ngưng việc thực hiện xác định Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) và kiềm chế tất cả những hành động khiêu khích tương tự tại những nơi khác trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Ghi nhận và đánh giá cao thái độ đúng mực của Nhật Bản và Hàn Quốc trong vấn đề biển Đông thời gian qua. Kêu gọi Trung Quốc tự nguyện rút giàn khoan Hải Dương 981 và các lực lượng liên quan, bảo vệ giàn khoan ra khỏi vị trí hiện tại, tránh diễn tập hàng hải trái với Công ước quốc tế, trả lại hiện trạng như đã hiện hữu ở thời điểm trước ngày 1-5-2014. Về khía cạnh chính sách quốc gia, có thể thấy Mỹ sẽ định hướng hành động dựa trên 5 cơ sở chính: Nghị quyết S. Res 412 “Về sử dụng hợp pháp vùng biển châu Á-Thái Bình Dương” đưa ra 4 yêu cầu của Thượng viện Hoa Kỳ và xác lập 5 chính sách của Hoa Kỳ tại khu vực này: Theo nghị quyết, Thượng viện Hoa Kỳ 1- Lên án tất cả những hành động chèn ép, sử dụng vũ lực để ngăn cản quyền tự do hoạt động trong không phận quốc tế nhằm thay đổi hiện trạng hoặc gây mất ổn định vùng châu Á-Thái Bình Dương 2- Thúc giục Trung Quốc kiềm chế, không thực thi Vùng nhận dạng phòng không Đông Á (East Asia ADIZ) đã công bố, kiềm chế không có những hành vi gây hấn tương tự ở những nơi khác trong vùng châu Á-Thái Bình Dương. 3- Khen ngợi Nhật Bản và Hàn Quốc đã kiềm chế, và 4- Kêu gọi Trung Quốc rút giàn khoan HD 981 và những lực lượng hàng hải đi kèm ra khỏi vị trí hiện thời, kiềm chế không thực hiện những thủ đoạn hàng hải trái ngược với Công ước về Quy định quốc tế nhằm ngăn ngừa xung đột trên biển, trả biển Đông trở về trạng thái như đã từng tồn tại trước ngày 1-5-2014. Về xác lập chính sách, Thượng viện Hoa Kỳ 1- Ủng hộ các đồng minh và đối tác trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương. 2-  Phản đối những yêu sách chủ quyền đụng chạm đến quyền, tự do, và việc sử dụng hợp pháp vùng biển. 3- Xử lý tranh chấp mà không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực. 4- Ủng hộ sự phát triển các định chế khu vực để xây dựng sự hợp tác và tăng cường vai trò của luật pháp quốc tế, và 5- Bảo đảm tính liên tục của các hoạt động của Hoa Kỳ ở châu Á-Thái Bình Dương. Nghị quyết tái khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ của Chính phủ Hoa Kỳ đối với quyền tự do lưu thông hàng hải và việc sử dụng phù hợp với luật pháp quốc tế vùng biển và vùng trời khu vực châu Á-Thái Bình Dương, đối với việc giải quyết một cách hòa bình theo con đường ngoại giao những tuyên bố và tranh chấp về lãnh thổ và hàng hải trong khu vực. Nghị quyết được các thượng nghị sĩ của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đồng thuận với số phiếu thuận tuyệt đối. Nghị quyết được đề xuất và bảo trợ vào giữa tháng 5-2014, một tuần sau khi Trung Quốc đưa trái phép giàn khoan HD 981 vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam trên biển Đông - bởi một nhóm các nghị sĩ tên tuổi của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, gồm các Thượng nghị sĩ (TNS) Robert Menendez (Dân chủ, New Jersey), Marco Rubio (Cộng hòa, Florida), Ben Cradin (Dân chủ, Massachusette), Jim Rich (Cộng hòa, Idaho), John McCain (Cộng hòa, Arizona), Patrick Leahy (Dân chủ, Vermont), Diane Feinstein (Dân chủ, California), John Cronyn (Cộng hòa, Texas) So với dự thảo nghị quyết đề xuất hồi tháng 5-2014, bản nghị quyết S. Res 412 được Thượng viện Hoa Kỳ chính thức thông qua chỉ có một sửa đổi nhỏ nhằm minh định rằng Nghị quyết này không được coi là một lời tuyên chiến hoặc phê chuẩn việc sử dụng vũ lực. "Hành động mới đây của Trung Quốc đưa một giàn khoan dầu khí, được hộ tống bởi nhiều tàu thuyền, kể cả tàu quân sự, vào vùng tranh chấp ở biển Đông ngoài khơi Việt Nam - cùng những chiến thuật gây hấn mà các tàu thuyền Trung Quốc sử dụng sau đó, kể cả việc đâm chìm các tàu thuyền Việt Nam - là chuyện gây rắc rối sâu sắc. Những hành động này đe dọa việc lưu chuyển tự do của thương mại toàn cầu trong một khu vực thiết yếu. Tuyên bố đơn phương của Trung Quốc về một vùng nhận dạng phòng không hồi tháng 11 năm ngoái và việc gây rối vẫn đang diễn ra với các tàu thuyền Nhật Bản chung quanh một vùng lãnh thổ do Nhật Bản quản lý trên biển Hoa Đông cũng đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng về cách tiếp cận của Trung Quốc trong vấn đề an ninh khu vực", Nghị quyết khẳng định Nguyên văn nghị quyết S. Res 412 (tiếng Anh) có thể xem tại đây. Theo TBKTSG Hỗ trợ các đồng minh và đối tác trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Phản đối các hành động đi ngược với các công ước quốc tế, vi phạm quyền hoạt động tự do, đúng luật pháp trên biển. Giải quyết các tranh chấp thông qua đàm phán, không đe dọa hoặc ép buộc. Hỗ trợ phát triển các tổ chức trong khu vực nhằm xây dựng sức mạnh hợp tác, tăng cường vai trò của luật pháp quốc tế trong cách hành xử và giải quyết các vấn đề tranh chấp. Đảm bảo tính ổn định, liên tục của các hoạt động của Mỹ trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Tàu cá của ngư dân Việt Nam bị đâm chìm ngày 26-5 Nghị quyết S.RES.412 dài 18 trang, lần đầu tiên được Thượng nghị sỹ Robert Menendez (cùng với các thượng nghị sỹ Patrick Leahy, Marco Rubio, Benjamin Cardin, John McCain, James Risch) đệ trình vào ngày 7-4-2014. Sau đó được Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ xem xét. Ngày 20-5-2014, bản nghị quyết này được sửa đổi, bổ sung một số điều và được chính thức thông qua vào ngày 10-7 với 100% phiếu thuận. An Khương (Theo Congress)